Βασιλική του Σωφρονίου
Βασιλική του Σωφρονίου
Παλαιοχριστιανικός Ναός στην περιοχή Αγ.Γεώργιος της Νικήτης. Ο ναός ήρθε στο φως με ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1981 λίγα μέτρα δυτικότερα από το σημερινό εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου κοντά στην παραλία της Νικήτης. Ο ναός χρονολογείται από το πρώτο μισό του 5ου αιώνα μ.Χ και είναι από τους αρχαιότερους παλαιοχριστιανικούς ναούς που έχει βρεθεί στην περιοχή της Μακεδονίας. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη με συνολικό μήκος 48μ. Σε επιγραφή που βρέθηκε κατά την ανασκαφή αναφέρεται το όνομα «Σωφρόνιος» ως επισκόπου της εποχής. Έτσι ο ναός ονομάστηκε «βασιλική του Σωφρονίου».
Ο εξαιρετικής τεχνοτροπίας διάκοσμος του ναού, τα ψηφιδωτά του δαπέδου, καθώς και τα ευρήματα στο γειτονικό νεκροταφείο, όπου βρέθηκαν δύο θολωτοί τάφοι, ενισχύουν την πεποίθηση ότι υπήρχαν σημαντικοί άνθρωποι στην περιοχή που μπορούσαν να διαθέσουν χρήματα για την κατασκευή του ναού.
Τα στοιχεία που υπάρχουν φανερώνουν ότι ο ναός καταστράφηκε από φωτιά κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. Από την άλλη, τα αρχαιολογικά ευρήματα στην ευρύτερη περιοχή του οικισμού φαίνεται να μην είναι νεότερα του 6ο αιώνα μ.Χ. Την ίδια περίπου περίοδο θα πρέπει να καταστράφηκε και γειτονικός οικισμός στην περιοχή της Ελιάς. Έτσι, μπορεί κανείς να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι ο οικισμός όπως και ο ναός καταστράφηκε από επιδρομές βαρβαρικών φύλων που ήταν συχνές την εποχή εκείνη στην περιοχή της Χαλκιδικής και της Μακεδονίας γενικότερα. Μία άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο ναός καταστράφηκε από σεισμό.
Παλαιοχριστιανική βασιλική Αγίου Γεωργίου.
Το εξωκλήσι του Αγ. Γεωργίου είναι κτισμένο πάνω στο μεσαίο κλίτος τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής εκκλησίας του 5ου αιώνα μ.Χ., διαστάσεων 14×12,5 μέτρων, η οποία πιθανότατα καταστράφηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. μαζί με τον σημαντικότερο οικισμό της εποχής. Ο οικισμός άρχισε να εμφανίζεται στα Ελληνιστικά χρόνια (3ος-2ος αι. π.Χ.) και να αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς στους λόφους βόρεια του Αγ. Γεωργίου. Μια επιγραφή που βρέθηκε το 1963 εντοιχισμένη στο εξωκλήσι του Αγ. Γεωργίου, μας έδωσε σημαντικές πληροφορίες. Σύμφωνα με το κείμενό της, ο Ηρακλείδης και ο Μένιππος, τα παιδιά κάποιου Φανίου, αφιέρωσαν κάτι στους Διόσκουρους και στη Μάντα, οι οποίοι άκουσαν την παράκλησή τους.
Η παλαιοχριστιανική βασιλική πάνω στην οποία είναι κτισμένο σήμερα το εξωκλήσι, σύμφωνα με τα ευρήματα της ανασκαφής του 1971 που βλέπουμε σήμερα, ήταν μια όμορφη εκκλησία, η οποία χωριζόταν σε τρία κλίτη, με τρία ζεύγη μαρμάρινες κολώνες και είχε μαρμάρινο ψιλοδουλεμένο τέμπλο. Νότιοανατολικά του ναού εκτεινόταν το νεκροταφείο του τότε οικισμού, από το οποίο βρέθηκαν δυο μεγάλοι, κτιστοί, θολωτοί τάφοι. Με τις ανασκαφές του 1979 αποκαλύφθηκε και ένα ρωμαϊκό λουτρό, το οποίο ίσως να χρησιμοποιήθηκε και ως βαπτιστήριο.
